Latince adı
Diplopoda sınıfı
Kırkayakların görünüşü
Kırkayakların Türkiye’de yaygın olan türü kahverengi olup boyları yaklaşık 1 ila 2.5 cm – 4 cm arasında değişmektedir ve her bölümünde iki çift ayak bulunmak üzere bölümlü yapıdadır.
Davranışları, beslenmesi ve tabiatı
Kırkayaklar, genellikle açık havada ve nemli ortamlarda yaşarlar. Evlerin etraflarında çiçek tarhlarında ya da bahçelerde yaşarlar.
İnsanlar, kırkayakları malçların, ölü yaprak yığınlarının ya da biçilmiş çimen yığınlarının altında bulurlar. Kırkayaklar, aynı zamanda, köpek kulübesi ve depo sundurmalarının altında yaşarlar. Kırkayaklar için toprağın nemli kaldığı ortamlar uygun yaşama ortamını oluşturur. Ölü yapraklardan ve buldukları çürümekte olan tahta parçalarından beslenirler.
Kırkayaklar, genellikle sonbaharda göçerler. Kendi normal habitatlarının dışına çıkarlar.
Bilim adamları, belki de kış için hazırlık yaptıklarını düşünseler de kırkayakların, yoğun yağış sonucu habitatlarını su bastığında da göç ettikleri görülmektedir. Bu göçler sırasında, kırkayaklar çoğunlukla evlere girerler.
Bir eve geldiklerinde, kırkayaklar sundurmada ya da verandada toplanırlar. Evin temeline tırmanırlar ve kendilerine bir giriş yeri bulurlar. Bodrum kapılarından ve pencerelerinden, döşeme altı havalandırma boşluklarından ve garaj kapılarından girerler. Çoğu ev sakini, kırkayakları bodrum katlarında bulurlar. Mobilyaların veya depolamada kullanılan kutuların altına saklanırlar. Bodrum katları karanlık ve sakin yerler oldukları için kırkayakların oldukça aktif olduğu yerler olabilirler.
Döşeme altı boşlukları, kırkayaklar için en uygun yaşam alanlarıdır. Genellikle evlerin altında, kutular halinde depolanmış eşyalar ve yerlerde keresteler bulunur. Kırkayaklar, döşeme altı boşluklarında toplanmış ölü yapraklardan ya da oralarda bulunan yaş ve çürümekte olan tahta parçacıklarından beslenirler.
Kırkayaklar, hareket ettikçe evlerin yaşanılan alanlarına, genellikle de çok sayılar halinde girerler. Kırkayaklar, sürünerek kapıların altından, kapı pencere yalıtımlarının olmadığı yerlerden evlere girebilirler. Bazen evlere garajlardan ya da sürünerek yerden girerler.
Üreme
Yumurtalar toprağa bırakıldıktan sonra genellikle çoğu türler, ikinci yılda cinsel olgunluğa erişirler ve devamında yıllarca yaşarlar.
Kırkayak istilasının belirtileri
Kırkayakların kendilerinin görülmesi dışında var olduklarına dair başka belirti görülmez.
Diğer bilgiler
Ev sakinleri, kırkayakları evin hemen hemen her köşesinde bulabilirler. Nemli olmalarından dolayı, mutfaklar, banyolar ve çamaşırlıklar kırkayaklar için ideal yaşam alanlarıdır. Yine de, kırkayakların evin başka noktalarına gittikleri de görülür.
Acil durumlarda, elektrikli süpürgeyle ya da dükkânlarda kullanılan süpürgelerle kırkayaklar duvarlardan ve yerlerden temizlenebilir. Durum ciddileşirse, birçok ev sakini profesyonel yardım çağırmayı tercih eder.
KIRKAYAK ZEHİRLİ MİDİR?
Bazı kırkayak türleri zehirli olsa da, büyük ölçüde doğal yırtıcılara karşı savunmasızdırlar. Bir türün zehirli olduğunu renginin parlaklığından anlayabiliriz.
Onları avlayan hayvan ve haşereleri caydırmak için kıskaçları, iğneleri veya pençeleri yoktur. Hatta bu haşere ısırmaz. En fazla, alerjik reaksiyona benzer bir etki yaratan bir toksin salgılarlar. Bu da saldırı amaçlı değil kendisine temas edenlere caydırma savunması olarak yapılır.
Kırkayaklar kendilerini diğer haşere veya canlılardan korumak bir zehir sıvısı salgılarlar. Bu sıvı onların saldırı amaçlı değil savunma amaçlı kendilerini korumak ve vücutlarını nemli tutmak için salgıladıkları bir zehirdir. İnsanlar için ölümcül bir etkiye sahip değildir. Tahriş edici olabilmektedir. alerjik gelişen durumlar kişi için daha rahatsız edici bir durum oluşur. Kırkayaklar çiyanların aksine otçuldur. yapıları itibari ile sıkça benzetilip karıştırılmaktadırlar.
Çoğu kırkayak türü ısırma ve sokma gibi davranışlar sergilemese de kendini koruma içgüdüsü ile bir sıvı püskürtebilir. Her kırkayak türünde olmasa da bazı kırkayak türleri söz konusu olan bu sıvıyı 10 santimetre uzunluğa kadar püskürtebilme özelliğine sahiptir. Bu sıvı ise insan cildinin tahriş olmasına sebep olabilir. Bu hususta evinizin kırkayak türlerinden arınması önem arz etmektedir.
Kırkayaklar sokmaz yada ısırmazlar fakat çıyanlar ısırırlar. İnsanları ısıran haşerenin adı çiyandır ve kırkayak sokması diye gerçekleştirilen eylem de çiyana aittir.
Evde Kırkayak neden olur?
Genellikle dışarıdaki nemli bölgelerde kalırlar, ancak açık havada habitatları çok sıcak ve kuru hale gelirse kapalı mekanlara yönelebilirler. İçeri girdikten sonra, eşyaların altına veya mobilyaların altına saklanabilirler.
Bir eve geldiklerinde, kırkayaklar verandalar da ve bahçe avlusunda toplanırlar. Evin temelini tırmanırlar ve genellikle aşağıdaki gibi giriş yolları bulurlar: Bodrum kapı ve pencereleri, Döşeme altı boşlukları, Yalıtımı iyi olmayan kapılar, Garaj kapıları.
İstila belirtileri ; Kırkayakların görünümünden başka etrafta bıraktıkları çok fazla bir işaret yoktur.
